سبک های یادگیری
همانطوری که عالم از پدیده های متنوع به وجود آمده ، نه تنها جانداران و گیاهان مختلف با هم فرق دارند بلکه اعضای هر کدام از آنها با دیگری متفاوت است . انسانها نیز مشمول این قاعده هستند . دانش آموزان از نظر توانایی ذهنی ،روش آموختن وسبک وسرعت علاقه و انگیزش نسبت به کسب علم ودانش وانجام فعالیت های تحصیلی تفاوت دارند .
وتوجه به تفاوت های فردی دانش آموزان (یادگیرندگان ) از سوی معلمان در پیشرفت کیفیت یادگیری وبهبود آن بسیار تاثیر گذار است .
تعریف سبک یادگیری
روشی که یادگیرنده در یادگیری خود آن را به روش های دیگر ترجیح می دهد . چون سبک یادگیری از نظر دکتر سیف همان ترجیحات فرد هستند وبنابراین او هم از سبک یادگیری یا ترجیح یادگیری به صورت معادل استفاده می کند .
تفاوت سبک یادگیری با توانایی
هوش و استعداد توانایی هستند اما سبک یادگیری توانایی نیست . سبک یادگیری به اینکه یادگیرنده چگونه یاد می گیرد اشاره می کند .
سبک شناختی عمدتأ به عنوان روشی که یادگیرنده به کمک آن اطلاعات را پردازش می کند . (فتسکو ومککلور 2005ص404).
انواع سبک های یادگیری یا ترجیحات یادگیری
1- سبک یادگیری شناختی = موضوع را درک می کند ، اطلاعات را به خاطر می سپارد ، می اندیشد و مسائل را حل می کند
2- سبک یادگیری عاطفی = ویژگی های شخصیتی وهیجانی یادگیرنده مثل پشتکار ، تنها کار کردن یا با دیگران کار کردن وپذیرش یا رد تقویت کننده های بیرونی است .
3- سبک یادگیری فیزیولوژیکی = جنبه زیست شناختی دارد و واکنش فرد به محیط فیزیکی مؤثر بر یادگیری او هستند مانند ترجیح دادن مطالعه در محیط گرم یا سرد یا شب وروز .
سبک یادگیری شناختی از دو سبک دیگر مهم تر است .
انواع سبک یادگیری شناختی
سبک های وابسته به زمینه و نابسته به زمینه
سبک های تکانشی وتأملی
سبک های همگرا و واگرا ، جذب کننده وانطباق یابنده ( دیوید کلب -1985-1984)
سبک وابسته به زمینه = کلی نگر – جذب دیگران می شوند مثل شغل معلمی که مستلزم ارتباط با دیگران است وموضوعات علوم اجتماعی را انتخاب می کنند – انگیزه بیرونی – مشارکت – رقابت
نابسته به زمینه = تحلیل گر – و مشاغلی که نیاز به تعامل اجتماعی چندانی ندارند مثل اختر شناسی ومهندسی را انتخاب می کنند . در برابر فشار های اجتماعی مقاومت می کنند و عقایدشان را بر اساس ادراک های خود شکل می دهند.و مستقل عمل می کنند .
* ویژگی افراطی در هر دو سبک وجود دارد اما واقعیت این است که افراد جامعه در حد وسط این دو قطب قرار دارند و هیچ کدام از این دو سبک به دیگری برتری ندارد .
سبک تکانشی = سریع کار می کنند – اشتباهات زیادی دارند – اگر سؤال پرسیده شود با اولین جوابی که به ذهن شان بیاید جواب می دهند - و سریع جواب دادن مهم ترین چیز است
سبک تعاملی = کند کار می کنند – اشتباه کم است – پیش از جواب دادن فکر می کنند – و ترجیح می دهند وقت صرف کنند و تا آنجا که ممکن است درست جواب بدهند .
گودو و برافی در این مورد گفته اند : افرادی هستند که سریع و صحیح وبغضی کند وغلط جواب می دهند افرادی که سریع جواب می دهند دلیل بر تکانشی بودن نیست بلکه دلیل بر تسلط موضوع است وبالعکس .
سبک های یادگیری تکانشی و تأملی بیشتر در خانه شکل می گیرند ، اما پژوهش ها نشان داده اند که مدرسه در شکل گیری آنها مؤثر است . از جمله گاکان ، پیرسون ، و ولچ (1966 ) این دو سبک برتری بر یکدیگر ندارند و بسته به موقعیتی که پیش می آید باید از آنها استفاده شود
تقسیم بندی دیگر سبک یادگیری به سبک های عمیق و سطحی است .
این دسته بندی به چگونگی برخورد یادگیرنده با مطلبی که می خواهد یاد بگیری اشاره می کند .
اگر برخورد دانش آموز با مطلب یاد گیری به گونه ای باشد که بخواهد معنی مطالب را یاد بگیرد سبک یادگیری او عمقی است . در مقابل اگر یادگیرنده تنها به دنبال حفظ کردن مطالب باشد سبک او سطحی است .
سبک یادگیری عمیق = درک مطلب وکسب معنی
سبک یادگیری سطحی = حفظ ویادآوری مطالب
متغییر محیطی :
صدا = بعضی یادگیرندگان هنگام یادگیری نیاز به سکوت یا قدری آهنگ دارند .
نور = یادگیرنگان برای تمرکز به نور شدید یا قدری نور نیاز دارند .
دما = بعضی یادگیرندگان محیط گرم وبعضی محیط سرد می پسندند .
طرح بعضی محیط رسمی را می پسندند مثلأ روی صندلی در کلاس درس و بعضی مثلأ دراز کش روی فرش
متغییر هیجانی
انگیزش : بعضی یادگیرندگان با اشتیاق به یادگیری می پردازند اما بعضی دیگر به توصیه وتشویق نیازمندند .
پشتکار : بعضی تا انجام کامل تکالیف به فعالیت خود ادامه می دهند وبعضی از یادگیرندگان باید مرتبأ انجام تکالیف را یادآور شد .
مسؤلیت : بعضی آنچه را ازآنها خواسته شود انجام می دهند وبعضی یادگیرندگان بالعکس .
ساختار : بعضی یادگیرندگان به دستورات و راهنمایی های معلم ودوستان تکیه می کنند اما بعضی یادگیرندگان برای تکمیل یک تکلیف ساختار خودشان را ایجاد می کنند .
متغییر جامعه شناختی :
در بر گیرنده شش عنصر است .
خود : حدود 13 درصد دانش آموزان به تنهایی بهتر کار می کنند .
زوج : بعضی دانش آموزان دوست دارند که با یک دوست کار کنند .
دوستان : بعضی دانش آموزان دوست دارند در جمع دوستان کار کنند .
گروه : بعضی دانش آموزان دوست دارند در گروه بزرگ دوستان مطالعه کنند .
بزرگسالان : بعضی دانش آموزان دوست دارند با یک بزرگسال کار کنند .
تنوع : بغضی یادگیرندگان به راههای مختلف عمل می کنند و بعضی در یک الگوی واحد عملکرد بهتری دارند .
متغییر فیزیولوژیکی :
ادراکی : بعضی از دانش آموزان مطالب پیچیده را از راه شنیدن بهتر یاد می گیرد (شنیداری ) ، بعضی از راه دیدن ( دیداری ) ، بعضی راه می رود یا پایشان را تکان می دهند بهتر یاد می گیرد (جنبشی )
خوردن و آشامیدن : بعضی در حین مطالعه یا یادگیری عادت به خوردن دارند و بعضی بالعکس .
زمان : بعضی دانش آموزان صبح خوب یاد می گیرد و بعضی بعد از ظهر یا شب .
تحرک : بعضی یادگیرندگان ساعت ها بدون تحرک به مطالعه و یادگیری می پردازندو بعضی باید به این سو راه بروند .
متغییر شناختی
پردازش کلی – تحلیلی : پردازشگران کلی در صورتی خوب یاد می گیرند ابتدا به طور اجمالی مطب را مرور کنند و رابطه اجزای آن را با یکدیگر درک نمایند . اما پردازشگران تحلیلی ابتدا مطلب مورد یادگیری را گام به گام و پشت سر هم می آموزند و از درک قسمت های مختلف به یادگیری کل آن اقدام می کنند .
تکانشی وتأملی : بعضی یادگیرندگان با سرعت و بعضی با تفکر و کند نتیجه گیری می کنند .
استفاده از یکی از دو نیمکره های مغز : بعضی افراد در حین تمرکز بر روی مطالب از نیمکره راست خود و بعضی افراد از نیمکرة چپ استفاده می کنند .
سبک های تفکر
رابرت استرنبرگ نخستین کسی است که مفهوم سبک های تفکر را معنی و انواع آن را دسته بندی کرد . از نظر استرنبرگ سبک تفکر یک توانایی نیست ، بلکه به چگونگی استفاده ما از توانایی هایمان اشاره دارد .
کارکرد مهم حکومت :
قانون گذارانه ( آفریننده ) = کار به میل خود انجام می دهد – خودشان قوانین را وضع می کنند – علاقمند به خلق و تدوین و طراحی هستند
اجرایی (تحقق بخش ) = علاقمند به اجرای قوانین هستند – به وسیله دیگران دوست دارند هدایت شوند و مراحل پیچیده و سفت و سخت اداری را دوست دارند – مرد عمل هستند .
قضایی ( ارزشیابی ) = داوری دربارۀ امور و ارزشیابی مسائل گونا گون علاقمندند
چهار شکل مهم حکومتی :
پادشاهی ( تک سالاری )
سلسله مراتبی ( پایور سالاری )
الیگارشی (جرگه سالاری )
بی قانونی
دو سطح حکومت
کلی ( فراگیر )
جزیی (محلی )
دو گرایش
محافظه کارانه
ترقی خواهانه
نتایج پژوهش های مربوط به سبک های یادگیری و تفکر
پژوهش های هیسکون و بالتیمور (1966) و نایت ، الفتباین و مارتین (1997 ) نشان داده اند که بین زن و مرد از لحاظ سبک های یادگیری کلب تفاوت وجود دارد ، بدین معنی که مردان بیشتر به تجربه عینی تمایل دارند در حالی که زنان عمومأ تأملی تر عمل می کنند . در پژوهش های کسیدی ( 2004 ) معلوم شد که افراد دارای سبک یادگیری کلامی بیشتر از خواندن متون یاد می گیرند در حالی که افراد دارای سبک تجسمی در یادگیری مطالبی که به صورت تصویری ارائه می شود موفق ترند . ( جمشیدی ،1381 )
رابطه بین سبک های یادگیری تکانشی – تأملی وتوانایی حل مسأله در دانش آموزان دورۀ راهنمایی تحصیلی مورد بررسی قرار گرفت . نتایج نشان داده اند که هر چه دانش آموزان تأملی تر باشند توانایی وی در حل مساله بیشتر و هر چه تکانشی تر باشد توانایی اش در حل مسأله کمتر است .
چگونگی برخورد معلم با یادگیرندگان مختلف باید بپذیرد که یک از آنان ممکن است با سبک خاصی از یادگیری به انجام تکالیف درس ویادگیری موضوعات مختلف بپردازد . باید با هر دانش آموز برخوردی متناسب با سبک و شیوۀ یادگیری او داشته باشد .